©Brett Seymour
In dit tweedelige blog schrijft AmbassaDiver Gemma Smith over het betrokken raken in de mysterieuze wereld van onderwaterarcheologie…
Waarom onderwaterarcheologie?
Aan duiken zitten veel aspecten die mij aantrekken, en als duiker zijn er altijd weer nieuwe avonturen te beleven en nieuwe plekken om te zien. Dat zijn enkele mooie kanten van deze sport. Een van de aspecten van duiken die mij nog het meest interesseren is echter de wetenschappelijke kant van het duiken, en dan onderwaterarcheologie in het bijzonder. Mijn beide ouders waren archeologen – boven water. Dus door mijn passie voor duiken is betrokkenheid bij onderwaterarcheologie voor mij een logisch vervolg om de cirkel rond te maken; het begon al toen ik nog klein was en mijn moeder me meenam naar haar werk om aan land opgravingen te doen. Ik kreeg dan een troffel om mezelf bezig te houden. De afgelopen jaren was ik in de gelukkige omstandigheid dat ik aan enkele fascinerende archeologische projecten mocht meewerken, en zo mogelijk aan een van de belangrijkste en beroemdste archeologische onderwateropgravingen die ooit heeft plaatsgehad, die van scheepswrak van het Antikythera Mechanisme.
Het scheepswrak van het Antikythera Mechanisme
Vele tientallen jaren lang was het piepkleine afgelegen Griekse eiland Antikythera, ver onder het vasteland van de Griekse Peleponnesos en ten noordwesten van Kreta gelegen, de plek waar een van de meest in het oog springende archeologische onderwateronderzoeken ter wereld zich afspeelde. Het kwam voor het eerst ter sprake in de beginjaren van 1900, toen sponzenduikers en vissers van het Griekse eiland Symi. De vissers, gedwongen om beschutting te zoeken tegen een voorbijrazende storm, probeerden op hun terugreis van de visgronden in Tunesië die zij in de zomermaanden aandeden hun geluk uit terwijl ze op beter weersomstandigheden zaten te wachten, en dachten dat ze ter plaatse nog wat sponzen konden opduiken. Ze maakten gebruik van de standaard duikuitrusting van die tijd – canvas pak, zware koperen helm, en een stugge slang die ze de duikers van lucht voorzag en die de enige verbinding was met de wereld boven hen. Het verhaal gaat dat een duiker met de naam Elias Stadiatis als eerste de afdaling maakte. Een paar minuten later kwam hij terug aan de oppervlakte in een staat van bijna waanzin, en schreeuwde dat hij ‘dode lichamen overal op de zeebodem verspreid’ had gezien. “Overal dode lichamen!” Deze ‘dode lichamen’ zouden, zo bleek tijdens latere duiken, bestaan uit een enorme collectie adembenemende bronzen en marmeren standbeelden, relikwieën van een onbekend schip dat duizenden jaren eerder was gezonken. Deze ontdekking markeert het begin van een van de meest buitengewone vondsten van de laatste tijd.
is het wrak van de Antikythera zonder twijfel voornamelijk bekend om het apparaat dat ook wel genoemd wordt het ‘Antikythera Mechanisme’ of ‘’s werelds oudste computer’. Complexe bronzen tandraderen en tandwielen, met ongelooflijke precisie gemaakt en gemarkeerd met piepkleine schaal en inscripties waren, en zijn nog steeds, ongeëvenaard aan andere vondsten. Wat nog de meeste verbazing oproept is echter de leeftijd van dit apparaat. Als je je bedenkt dat dit ruim 2000 jaar geleden is gemaakt door de Oude Grieken dan realiseer je je dat zij hun tijd ver vooruit waren. Tot aan deze ontdekking was nog nooit een meer precieze schaal, of waren tandraderen gevonden die uit die tijd stamden. Nog steeds zijn de meningen verdeeld over het exacte gebruik maar tegenwoordig denken de experts dat het de beweging van de zon, maan en de planeten kon voorspellen, en ook dat het eclipsen kon laten zien en de cycli van de Olympische Spelen uit de oudheid.
Sinds de ontdekking van het wrak is deze locatie een plaats gebleven die mensen tot de verbeelding spreekt. De legendarische duikpioniers Jacques Cousteau en Frederic Dumas hebben zowel in 1952 als in 1976 duikexpedities naar de plek gemaakt. Hoewel tijdens deze expedities geen verdere onderdelen van het Antikythera Mechanisme werden gevonden, konden ze iets toevoegen aan de indrukwekkende buit van het wrak. Ondanks vele mooie vondsten en het overduidelijke potentieel op nog meer vondsten, zou het nog vele jaren duren voordat andere archeologische teams naar deze stek zouden terugkeren….