De Fransman Louis Boutan was in de zomer van 1893 de eerste persoon die een camera onderwater meenam. Zijn onderwerp was een duiker. In de beginjaren van het duiken was het spannendste verhaal uit deze voor ons nog onbekende wereld een persoon die deze wereld aan het ontdekken was. Duikers waren toen het populairste onderwerp van de foto. Vandaag de dag gaan onderwaterfotografen te water in een tijd waarin iedereen, zelfs je opa en je oma, kan gaan duiken. Onvermijdelijk is de spanning van het afbeelden van mensen onderwater daarmee afgenomen; we kiezen er nu liever voor om onderwaterleven, natuurschoon en wrakken op beelden vast te leggen. Dat is jammer, vind ik.
Het opnemen van mensen in onze foto’s blijft van onschatbare waarde als het gaat om niet-duikers bij onze wereld te betrekken. Mensen laten de omvang van een onderwerp zien en dat geeft ons publiek de mogelijkheid om zoiets misschien ook zelf te ervaren.
Tip 1: JE KAN HET NIET ALLEEN
Onderwaterfotografie is meestal een solo-activiteit. Het fotograferen van duikers brengt daar verandering in omdat er voor dit soort opnamen echt teamwerk nodig is. Inderdaad, de taak van het model is meestal het lastigst.
Veel belangrijker dan welke andere fotografische techniek dan ook, is het zorgen dat de relatie tussen fotograaf en model goed werkt. Wees altijd dankbaar – en geduldig – als welke duiker dan ook kostbare tijd onderwater opgeeft zodat jij beelden kan schieten. Dit betekent dat je efficiënt moet werken en je compositie, diafragma en sluitertijd al in orde moet hebben voordat je tijd van je modellen vraagt.
In theorie zouden mensen een van de makkelijkste onderwateronderwerpen moeten zijn. Ze zijn groot, gaan er niet vandoor, en poseren op verzoek. Zodra we onderwater echter niet meer met elkaar kunnen praten, kunnen eenvoudige adviezen en suggesties ineens frustrerend moeilijk zijn om met elkaar te delen. Spreek voor de duik met elkaar eenvoudige signalen af als het gaat om bewegen, in lijn brengen en kijkrichting, en communiceer duidelijk en langzaam. Het succes van afbeeldingen van mensen vereist dat we zowel het grote fotografische spul als een heleboel kleine details vastleggen betreffende het model.
Fotograferen van duikers onderwater gebeurt altijd met een groothoeklens maar de keuze voor welke lens kan lastig zijn. Alle groothoeklenzen vervormen maar fisheye-lenzen vertekenen het meest. Uiteindelijk kunnen beide type lenzen bruikbaar zijn (deze beide foto’s zijn geschoten met een fisheye en niet nabewerkt), vooral als je de vertekening van de lens gebruikt om te vervagen. Het precisiewerk begint al vóór de duik door de duiker te kleden voor de rol, met de juiste duikuitrusting voor de omstandigheden en de juiste apparatuur die veilig is vastgezet.
Zwarte duikuitrustingen zijn modieus maar een beetje kleur doet het goed op de foto – met een lycra-shirt kun je dat al bereiken. Vinnen zijn ook zoiets. Lange vinnen verlengen de duiker. Het zorgt ervoor dat de duiker er eleganter uitziet dan met korte, brede vinnen. Handen en armen kunnen er al snel raar uitzien op een foto. Een goede oplossing daarvoor is om de duiker iets te geven om vast te houden, zoals een kleine camera of een lamp; dat helpt ook om de foto een verhaal te laten vertellen.
Tip 2: HET GAAT OM DE OGEN
Duikers doen het op onderwaterfoto’s het best wanneer ze vlak bij de camera en volledig belicht zijn, of op grotere afstand waarbij het hele silhouet te zien is. Een half belichte duiker leidt af omdat de kijker dan moeite moet doen om alle details te kunnen zien. Als je een duiker belicht, dan zijn de ogen het belangrijkste kenmerk.
Een duikmasker waarbij je de ogen het beste kunt zien, is een ovalen model uit de jaren 1960. Moderne maskers met één glas in plaats van twee aparte glazen zijn het meest flatteus. Kies er een met een transparant zacht gedeelte van siliconen – dat laat meer licht door.
Dit soort plaatjes in scene zetten is een uitdaging, vooral voor het model. Het makkelijkst is om de duiker langzaam richting een interessant onderwerp te laten zwemmen dat je als voorgrond wilt gebruiken. Adviseer het model om het gezicht naar de camera te richten maar tegelijkertijd naar het onderwerp te kijken. Hierdoor komen de ogen duidelijk op de foto terwijl de blik van het model de interesse naar het hoofdonderwerp trekt. Als het model zelf het onderwerp is, laat hem/haar dan niet recht in de lens kijken maar een klein stukje daarboven. Langzaam zwemmen is beter dan blijven hangen en geeft een meer charmante houding. Als er stroming staat, probeer dan een opname te maken waarbij het model ergens naartoe zwemt. Onderwater gaat je haar drijven – niet dat ik daar last van heb – dus als je blijft zwemmen, blijft het netjes zitten.
Een foto maken van het silhouet van een duiker is makkelijker, zowel voor het model als voor de fotograaf. Met dit soort fotografie kun je het best beginnen, niet in de laatste plaats omdat duikers meer zelfvertrouwen hebben als ze weten dat ze niet herkend worden. De beste aanwijzingen voor een model zijn dan om ongeveer 3 meter bij het koraalrif vandaan te poseren, zodat jij het silhouet makkelijk in het heldere open water kunt kaderen. Op deze afstand is het model klein genoeg om keurig in het kader te passen en voldoende ver weg om niet door je flitsers te worden belicht. Duikers zouden parallel aan de camera moeten zwemmen en niet er naartoe, en moeten proberen in lijn te blijven met het dominante onderwerp in het kader.
Voor de duik laat ik mijn modellen altijd zien hoe groot de hoek van mijn lens is, en herinner ik ze eraan dat ze zelf hun positie kunnen bepalen in de reflectie van de dome. Neem tijdens de fotoshoot de tijd om de afbeeldingen op het scherm te delen zodat ze begrijpen hoe de beelden eruit zien. Dat stimuleert en stelt ze in staat om dingen te corrigeren waardoor de foto’s sterker worden.
Tekst en foto’s door Alex Mustard
ALEX MUSTARD, een fotograaf die veel prijzen heeft gewonnen en over de hele wereld duikt, is afgestudeerd in mariene ecologie.
Dit artikel verscheen in april 2021 in het Scuba Diving magazine. Ga voor meer informatie naar scubadiving.com.