Haaien zijn een van de meest coole en bekende vissen die in zee voorkomen. Sommige haaien, zoals de grote witte haai, de tijgerhaai en de stierhaai, zien er angstaanjagend en onverschrokken uit. Hoewel haaien al ruim 400 miljoen jaar op aarde voorkomen, worden ze vandaag de dag door vele oorzaken bedreigd. Recente onderzoeken wijzen uit dat een derde van alle kraakbeenvissen (chondrichtyes) bedreigd worden, dat in de jaren 1970 – 2018 haaien- en roggenpopulaties met 71,1% zijn afgenomen, en dat haaien op 19% van de koraalriffen op de wereld ontbreken. Dit roept de vraag op “worden ze bedreigd”? Worden alle haaien bedreigd, of staan ze op de rand van uitsterven?
Hoewel niet alle haaiensoorten worden bedreigd, worden sommige soorten dat wel degelijk. En als er niets aan de dreigingen voor haaien en de gezondheid van de zee wordt gedaan, zullen nog meer haaiensoorten worden bedreigd en uiteindelijk uitsterven. Lees verder en kom te weten waardoor haaien worden bedreigd en hoe jij kunt helpen ze te beschermen.
Waardoor worden (veel) haaien bedreigd?
Zoals hierboven genoemd, wordt naar schatting ongeveer een derde van alle haaiensoorten bedreigd. En bovendien is het zorgwekkend dat enkele haaienpopulaties in aantal afnemen.
Waarom worden haaien bedreigd? Waardoor worden ze bedreigd?
Haaien groeien langzaam. Ze leven lang, planten zich pas op latere leeftijd voort, en zorgen niet voor grote aantallen nageslacht. Dat maakt ze kwetsbaar voor overbevissing, bijvangst en klimaatverandering. Zowel overbevissing als bijvangsten (het per ongeluk vangen van soorten waarop niet wordt gevist) dragen bij aan het onttrekken van haaien van het ecosysteem in de zee. Samen vormen deze dreigingen een vertraging in het herstel en de opbouw van haaienpopulaties.
Een andere dreiging voor de haai is klimaatverandering, vanwege veranderende omstandigheden in zee zoals opwarming van de zeeën en verzuring van het zeewater. Deze veranderingen hebben invloed op de leefomgevingen, de gezondheid en verspreiding van hun voedsel en daarmee ook op de haaien. Deze combinatie van voortplanting van de haai en klimaatdreigingen is geen goed nieuws voor de haaien.
Welke haaien worden bedreigd?
Er zijn ongeveer 500 soorten haaien. Een derde daarvan wordt dus bedreigd, en dat betekent dat ongeveer 167 haaiensoorten wordt bedreigd. Dat zou een lange lijst worden om hier allemaal te noemen! Maar je kunt dit artikel, dat dieper ingaat op bedreigde haaien, en de Rode Lijst van IUCN doornemen, om te weten te komen welke soorten haaien (en welke vissoorten in het algemeen) worden bedreigd. Hier volgen enkele bedreigde haaiensoorten die bij duikers favoriet zijn, om er toch een paar te noemen.
Oceanische witpunthaai
De oceanische witpunthaai wordt ernstig bedreigd; de populatie neemt in aantal af. Volgen de NOAA vormen beroepsvisserij, bijvangsten, en vangsten voor internationale handel de grootste bedreigingen voor deze soort. Het zijn grote haaien met witte markeringen op de punt van de rugvinnen, borstvinnen en staartvinnen. Vandaar de naam witpunthaai. Ze komen over de hele wereld voor in de diepzee, vooral in tropische en subtropische wateren. Bekijk deze PADI-blog over duiken met oceanische witpunthaaien en de blauwe merlijn in de Bahama’s!
Geschulpte hamerhaai
De geschulpte hamerhaai wordt ook ernstig bedreigd. Volgens de Rode Lijst van de IUCN nemen de populaties in aantal af. Overbevissing en bijvangsten zijn oorzaken van de dreiging in hun voortbestaan. Geschulpte hamerhaaien kunnen wel 3 meter (11 voet) lang worden en hebben een bijzondere kop in de vorm van een hamer. Ze komen over de hele wereld voor in open zee van tropische en warme gematigde klimaten, zoals bij de Galapagos. Verder is het een migrerende soort. Ze worden waargenomen in grote scholen van honderden haaien.
Grote hamerhaai
De grote hamerhaai wordt ook ernstig bedreigd, met een afnemende populatie en dreigingen door overbevissing en bijvangsten. Deze haaien zijn de grootste van alle hamerhaaien. Ze kunnen een lengte van wel 4 meter (13 voet) hebben, en ze hebben een hamervormige kop die overdwars bijna recht is met een kenmerkende inkeping in het midden. De grote hamerhaai komt over de hele wereld voor in tropische wateren, zowel aan de kust als in op zee. Je kunt bij Bimini duiken met grote hamerhaaien!
Hoe jij kunt bijdragen
Je kunt op vele manieren bijdragen om haaien te helpen, waaronder:
- Ondersteunen van duurzaam haaien- en roggentoerisme. Als je op reis gaat om te gaan duiken met haaien, is het belangrijk dat je dat op een manier doet die de gezondheid van de haai en de omgeving waarin de haai leeft niet aantast.
- PADI AWARE ondersteunen. Deze non-profitorganisatie werkt samen met PADI aan het betrekken van duikers bij lokale activiteiten voor wereldwijde bescherming van de zeeën. Een van de problemen ten aanzien van natuurbehoud die PADI AWARE adresseert is de bescherming van haaien- en roggensoorten. Het doel van het programma is beperken van het aantal haaien- en roggensoorten dat met uitsterven wordt bedreigd.
- Geen haaienproducten kopen of nuttigen. Door dit soort producten te vermijden kun je de vraag naar haaienproducten helpen verminderen, en overbevissing verminderen.
- Duurzaam gevangen voedsel uit zee eten. In het algemeen is duurzaam voedsel uit zee, vis, schaal- en schelpdieren die zijn gevangen of gekweekt op een manier die overbevissing, bijvangst en impact op natuur en milieu vermindert.
- Blijven leren over haaien. Een deel van de bescherming van haaien omvat begrip over deze dieren en over hoe ze interacteren met de omgeving. We kunnen nog zoveel meer leren over haaien!
- De wereldzeeën beschermen. De zee is de leefomgeving van de haaien. Daarom is een gezonde, schone zee cruciaal voor het succes van haaien. Je kunt de zee beschermen door duurzame gewoonten toe te passen om de uitstoot van CO2, afval in zee, en nog veel meer te beperken!
Haaien zijn prachtige dieren maar helaas worden veel haaien bedreigd. Kom vandaag nog in actie om haaien te beschermen!
