Door Alex Dawson
Ik was 21 jaar oud toen ik voor eerst hoorde over de migratie van vissen langs de kust van Afrika, en de jacht op en door alle dieren die sardines op hun menu hebben staan. De BBC, National Geographic en andere grote filmproducenten hebben daar al documentaires over gemaakt en tegen de tijd dat ik er naartoe ging stond deze reis al een jaren op mijn verlanglijstje. In de zomer van 2013 – ik dook toen al twintig jaar – besloot ik dat de tijd voor mij aangebroken was!
Mocht je nog niet weten waar ik het over heb, het gaat over de Sardine Run! Elk jaar migreren miljoenen sardientjes van het koude water nabij Antartica naar de zuidkust van Zuid-Afrika.
Duizenden kilo’s aan voedsel is, betekent dat er ook andere (roof)dieren op af komen: jan-van-genten, dolfijnen, zeilvissen en walvissen. Ze komen allemaal tezamen om deel uit te maken van het festijn dat zich slechts een paar kilometer uit de kust afspeelt. Sinds enkele jaren zijn er zoveel sardines dat de vissers gewoon vanaf het strand met hun netten de zee inlopen en de vis vangen!
Ik woon in Europa dus reizen naar Zuid-Afrika was heel plezierig omdat er geen tijdsverschil is en dus geen last hebt van jetlag.
Anders dan veel andere duiktrips vanaf de kust om de sardine run te kunnen zien, koos ik ervoor om het spektakel vanaf een liveaboard te beleven. We gingen in de haven van East London aan boord van een 86 voet lange catamaran. Met 12 gasten en 6 bemanningsleden is deze boot geschikt voor allerlei weersomstandigheden die we tijdens de reizen kunnen meemaken.
De eerste duikbel luidde toen nog maar net uit de haven waren, met East London nog steeds in het zicht. Toen de zon onderging riep de divemaster: “klaar maken voor de check-duik!”. Mijn hartslag ging tijdens het klaarmaken voor de duik door alle spanning behoorlijk omhoog. We kregen duidelijke instructies mee: niet dieper duiken dan 10 meter en als een grote groep bij de divemaster blijven. De bodem lag op veel grotere diepte. Het was mijn eerste keer in Zuid-Afrika en ik de gedachten in mijn hoofd gingen aldoor maar over hoe het zo zijn om te duiken in water waar zoveel witte haaien leven!
We gingen te water en door de adrenaline was ik heel erg gespannen. Het zicht was vrij beperkt, zo’n 2 tot 3 meter (10 voet) en het water was nogal groenig van kleur. Niet echt wat ik me ervan had voorgesteld.
De volgende dag begon ongelooflijk mooi; tijdens zonsopgang zagen we bultruggen, en na een paar minuten zagen we jan-van-genten boven het water. Dat is een teken dat er een school vissen in de buurt zit. De jan-van-genten duiken onderwater in de school, pakken de sardines, en gaan er weer mee naar boven. We gingen te water maar helaas hadden we nogal wat tijd verloren. Na een paar minuten was de activiteit in het water alweer verdwenen. Marty, onze divemaster, vertelde dat we het beste onze duikpakken aan konden houden zodat we klaar waren voor een volgende duik.
En al snel konden we een volgende groep jan-van-genten spotten. Deze keer gingen we sneller te water en zagen we een zogeheten bait ball die zo groot was als een taxibusje. De jan-van-genten zag je er van bovenaf in duiken. Een aantal dolfijnen waren rondjes aan het zwemmen om de school heen zodat de sardines bijeen bleven. De dolfijnen namen om de beurt een hap. Dieper onder de bait ball zwommen een paar schemerhaaien, die ervoor zorgden dat de sardientjes niet richting de diepte konden ontsnappen. Door dit natuurspektakel leek de tijd op een vreemde manier voorbij te gaan. Het leek alsof de bait ball heel snel verdwenen was, misschien gebeurde dit alles in zo’n 15 tot 20 minuten maar het kan ook langer geweest zijn.
Aangezien we op een liveaboard zaten, hadden we rechtstreekse toegang tot de actie van de sardine run. Toen het op een avond echter behoorlijk slecht weer werd, en het leek alsof de boot in tweeën zou breken, was het wel een angstig idee dat we ons op ruim 10 uur varen van de dichtstbijzijnde haven bevonden, ook al was het maar een paar duizend meter vanaf de kust.
De sardine run vindt meestal vanaf half juni tot haf juli plaats, maar dat kan elk jaar weer anders zijn. Meestal maak je de grootste kans in de buurt van East London en Aliwal Shoals. Er zijn veel mogelijkheden om een dagtrip te boeken. Vaak boeken mensen een hele week snorkelen en/of duiken.
Lees hier meer over duiken in Zuid-Afrika.
Het staat bij velen op het verlanglijstje, en daarom is dit jaar in beperkte oplage een vervangende brevetpas gemaakt waar de sardine run op staat afgebeeld. Lees hier het verhaal achter de brevetpas.
Author Bio
Alex Dawson has been a PADI Dive Master since the mid-90s, served as a military diver, and dived all around the world. A self-taught underwater photographer, he started training in limestone quarries around Stockholm less than a year after his first dive. He now works as a professional commercial photographer and shoots for well-known brands. Underwater, Alex specialises in wreck and mammal photography. For more of his work be sure to visit his Instagram @alex_dawson_photography