Sinds het ontstaan van de mensheid hebben mensen zich afgevraagd wat zich in de diepte onder het wateroppervlak bevindt. Niet aan te raken geheimen, buiten bereik, lonken vanuit de diepte. Mysterieus en vaak ook ongetwijfeld beangstigend. Het concept van onderwater ademhalen heeft de pioniers van het duiken uitgedaagd, net zoals dat het bij duikers vandaag de dag doet. Laten we de geschiedenis van het duiken eens nader bekijken.
Een introductie tot de geschiedenis van het duiken
Er wordt al vele jaren gedoken. Zelfs in de Griekse mythologie ontsnapte een krijger aan de Perzische vijand door via een holle rietstengel adem te halen terwijl hij onder water in zee zat. Perzische duikers maakten daarentegen weer duikbrillen van gepolijste schilden van schildpadden. Volgens de overlevering gebruikte Alexander de Grote een houten ton als een antiek soort duikersklok. In de Ming-dynastie in China waren er duikers door hun adem in te houden en via een lange gebogen pijp te ademen die met een masker op hun gezicht was aangesloten.
Naast al deze voorbeelden uit de oudheid, zijn mensen al eeuwenlang bezig met vrijduiken naar voedsel, sponzen, en parels. In lang vergane tijden was vrijduiken naar dieptes van 40 meter (130 voet) heel gebruikelijk, en dan zonder hulp van lucht of moderne apparatuur. Vandaag de dag beoefenen veel mensen over de hele wereld nog steeds deze spectaculaire activiteit, ofwel door te speervissen of door schatten uit de diepte omhoog te brengen.
Met de uitvinding van de duikersbel in de zestiende eeuw nam het duiken pas echt een vlucht. Tijdens deze gevaarlijke reizen naar de zeebodem zochten mensen de grenzen op van de natuurkunde en hun fysieke gestel. In die tijd was er nog weinig bekend over opname van zuurstof. In die tijd begon er ook meer geperfectioneerde apparatuur te ontstaan.
Er werden leren duikpakken en duikhelmen ontwikkeld, waar met de uitvinding van de luchtpomp in 1771 vanaf de oppervlakte via lange flexibele slangen lucht werd ingepompt.
Pas begin negentiende eeuw werd onderzoek gedaan naar decompressieziekte en de effecten van waterdruk. Twee mannen hebben de eerste persluchtfles en een eenvoudige ademautomaat ontwikkeld – de eerste grote stap naar het hedendaagse duiken.
Verrassing! Harry Houdini heeft zelfs een bijdrage aan de duiksport geleverd. Door zijn werk als ontsnappingskunstenaar zat hij vaak onderwater ingesloten. Zijn vindingrijkheden waren onmiskenbaar, en hij vond in 1921 een duikpak uit dat makkelijk was uit te trekken. Vanaf die tijd konden duikers snel hun pak uittrekken als ze verstrikt of vast waren geraakt, en op die manier hun eigen leven redden.
Duiken werd in de jaren 1940 zelfs nog toegankelijker dankzij de genialiteit van Emile Gangnan en Jacques Cousteau. Samen hebben zee de eerste moderne vraagautomaat uitgevonden en het duikpak verder doorontwikkeld. Ze noemden hun ademautomaat “Aqua Lung”, en die heeft de duikwereld volledig op zijn kop gezet. Vandaag de dag is Aqualung nog steeds een prominente en betrouwbare fabrikant van duikapparatuur over de hele wereld.
Veel meer van de moderne duikapparatuur die is ontwikkeld, is helaas in oorlogstijd ontstaan. Van duikersbellen tot aan onderzeeërs; het vermogen om langere tijd onder water te kunnen verblijven is tijdens een belegering van groot belang. Duikers veilig houden werd een prioriteit, en nieuwe en verbeterde apparatuur was daarbij noodzakelijk.
Onder water gaan
Kun je het je voorstellen dat jij de eerste persoon zou zijn die een duikersbel of metalen duikhelm gaat gebruiken? Of dat je onder water gaat met niets meer dan een rubberen slang in je mond? Dat deze vernieuwers moedig waren is slechts zacht uitgedrukt. Het dreigende gevaar was buitengewoon groot maar deze pioniers hebben de weg vrijgemaakt voor generaties aan ontdekkers die zouden volgen. We kunnen gerust zeggen dat de geschiedenis van het duiken vol zit met durfallen.
Zonder zulke koelbloedigheid zouden we nu nog maar een fractie weten van wat we hebben gezien. Hoewel veel van de wereld nog steeds onontdekt gebied is, heeft duiken ons de sleutel gegeven voor de sloten die sinds het begin gesloten waren.
De duiksport is in de loop van de jaren ingrijpend veranderd, en we zouden er goed aan doen om eer te bewijzen aan degenen die hebben geleefd voor het duiken en ervoor zijn gestorven, en de duiksport tot de prachtige sport hebben gemaakt die het nu is. Veel van deze duiklegenden zijn erkend door de ISDHF (International Scuba Diving Hall of Fame) die elk jaar nieuwe leden verwelkomt.
Invloedrijke duikers in de geschiedenis van het duiken
Vanwege hun doorzettingsvermogen en vindingrijkheid zouden deze duikers bij elke historie van het duiken vermeld moeten worden. Zonder het werk dat deze personen hebben verzet, zou de kans groot zijn dat niemand van ons vandaag de dag zou kunnen duiken. Dankzij hun inzet, onderzoek en ontdekkingen kunnen we met elkaar verdergaan met creëren en ontdekken.
Yves Paul Gaston Le Prieur (1885 – 1963)
Als lid van de Franse Marine was de zee de wereldreiziger Le Prieur niet vreemd. Le Prieur was geen doorsnee man. Hij was de eerste die vanaf Japanse grond in een vliegtuig opsteeg, en de eerste Fransman met een zwarte band in judo.
In 1926 maakte Yves le Prieur de eerste S.C.U.B.A., ofwel Self Contained Underwater Breathing Apparatus. Hij had inspiratie opgedaan door eerdere versies van duikapparatuur maar wist dat de buis die van de duiker tot aan de oppervlakte reikte, een belemmering en een veiligheidsrisico vormde. Hij maakte een nieuw apparaat dat bestond uit samengeperste lucht in een cylinder, en een eenvoudige drukregelaar als ademautomaat. Voor de eerste keer ooit konden mensen zelfstandig onderwater ademhalen. Hoewel je niet lang onderwater kon blijven, werd het concept doorontwikkeld, waarbij technici en wetenschappers de jaren daarna dit concept als uitgangspunt hielden.
Zijn volgende grote uitvinding was het volgelaatsmasker, dat de duikbril van Fernez kon vervangen. De duikbril van Fernez ging naarmate de afdaling dieper ging steeds dichter tegen het gezicht van de duiker aan zitten, wat vaak leidde tot desastreuze gevolgen en “maskersqueeze”. Het volgelaatsmasker was verbonden aan het ademhalingsapparaat, zodat de druk tussen de beide objecten gelijk bleef. Nu konden duikers veel dieper duiken dan voorheen, dieper dan 10 meter (32 voet).
Lloyd Bridges (1958 – 1961)
Een onverwachte naam om aan dit overzicht toe te voegen is die van Lloyd Bridges, de hoofdpersoon uit de mateloos populaire tv-serie “Sea Hunt”. Deze serie liep tussen 1958 en 1961. De Sea Hunt was over de hele wereld via tv te zien. Bridges speelde Mike Nelson in de serie, en dook naar de zeebodem om gezonken schatten of neergehaalde satellieten te zoeken, omringd door snel heen en weer schietende vissen en vreemde wezens.
Via zijn onderwatercapriolen werden de televisiekijkers geïntroduceerd in het onderwaterlandschap met al zijn wilde en geheimzinnige wonderen. Mensen begonnen interesse te krijgen om die diepte zelf te beleven, en duiken werd een frisse, wijdverbreide vrijetijdsbesteding. Duizenden mensen tuigden een duikuitrusting op en gingen onder water: de eerste groep recreatieve duikers was een feit.
Sylvia Earle (1935 – today)
Naast een bijzondere mariene bioloog, schrijver, en ontdekker, was Sylvia Earle de eerste vrouwelijke hoofdwetenschapper van de U.S. National Oceanic & Atmospheric Administration. En dat niet alleen. Ze bereikte in 1979 tijdens een reis naar Oahu een diepterecord voor vrouwen van 381 meter (1.250 voet).
Afbeelding van Dr. Sylvia Earle
Zij en haar echtgenoot, een ontwerper van onderzeeboten en een technicus, ontwierpen de Deep Rover, een onderzoeksonderzeeboot die tot diepten kon gaan die tot dan toe nog onbereikbaar waren: 1.000 meter (3.300 voet). Ze legde zich vervolgens toe op onderzoek van de mariene omgeving, door de Deep Ocean Exploration & Research,op te richten, en apparatuur te maken waarmee de diepste diepten konden worden verkend.
In 1998 werd ze door Time Magazine als eerste “Heldin voor de Planeet” uitgeroepen, vanwege haar werk in biologie en techniek. Ze werd ook een National Geographic Explorer-in-Residence, waarbij ze vaak wordt aangehaald als “Her Deepness.” Dr. Sylvia Earle wordt als prominent persoon gezien in de geschiedenis van het duiken, bescherming van de mariene natuur, en ontdekkingen.
John Cronin (1929 – 2003) & Ralph Erickson (1922 – 2006)
De oprichters van PADI (Professional Association of Diving Instructors) hebben de manier waarop duiken werkt radicaal veranderd. In 1966, toen dit tweetal PADI hebben opgericht, werd het voor een ieder bereikbaar om duiker te worden, door vaardigheden aan te leren en meerdere duikbrevetten te behalen. Tegenwoordig hebben miljoenen mensen een duikbrevet, en heeft de duiksport dankzij hun vindingrijkheid een nieuwe, verbazingwekkende hoogte bereikt.
John Cronin was, naast een van de meest invloedrijke personen in de duikbranche, President van de Diving Equipment Marketing Association en is bijna vijftig jaar in de duikbranche actief geweest. In 1969 werd hij CEO en President van U.S. Divers, een titel die hij tot aan zijn pensionering droeg.
Ralph Erickson was in het water altijd thuis. In 1959 had hij na zijn diensttijd in de Tweede Wereldoorlog een zwemschool opgericht. Hij bevond zich altijd in de voorhoede; en werd instructeur #35 in de eerste klasse van NAUI Instructeurs. Hij schreef een boek over duiken met de titel “Under Pressure” (onder druk), dat hij bij zijn lessen aan cursisten gebruikte om uit te leggen wat hij wist over duiken. Hij ontving op latere leeftijd meerdere prijzen en erkenningen, en werd zelfs verkozen in de International Scuba Diving Hall of Fame.
Jacques-Yves Cousteau (1910 – 1997)
De naam “Jacques Cousteau” is synoniem aan duiken. Als een van de mede-oprichters van Aqua Lung, was Jacques Cousteau meer dan een pionier. Hij was een van de meest invloedrijke leiders in de duikwereld en is vanaf het begin van de duikgeschiedenis een bekende persoonlijkheid. Met AquaLung konden duikers langer en dieper duiken dan ooit tevoren.
Jacques Cousteau & voormalig PADI CEO John Cronin in 1970
Jacques Cousteau had de wens om het onbekende bekend te maken en hij deed alles wat in zijn vermogen lag om dat wat hij had gezien te delen met het grote publiek. Zijn leven lang was hij gericht op bescherming van de mariene omgeving en op andere mensen het plezier van duiken bij te brengen. Hij heeft boeken geschreven over wat hij in de diepte onder water had gezien, en deelde zo zijn observaties met de wereld.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog richtte hij zich op creatie, niet op vernietiging. Hij overtuigde een Admiraal van de Franse Marine om de Onderwateronderzoeksgroep te formeren, en met zijn pas ontwikkelde aqualong door mijnenvelden te manoeuvreren, archeologische wrakken te verkennen, en diepteproeven te houden. Dit onderzoek heeft het duiken voorgoed veranderd.
In 1956 liet Cousteau ook zijn eigen onderzeeboot bouwen, bekend onder de naam “duikschotel”. Hij gebruikte deze eerste generatie onderzeeboten om films over de onderwaterwereld te maken, waarbij hij tot ruim 350 meter (1150 voet) afdaalde. Niet lang daarna maakte hij een versie die nog dieper kon, tot wel 500 meter (1600 voet). Met deze duikboten maakte hij de beroemde documentaire The Silent World, waarmee hij een hoog gewaardeerde erkenning ontving op het filmfestival in Cannes.
Tot aan het eind van zijn leven in de jaren 1990 bleef Cousteau schrijven, duiken, lesgeven en leren. Hij acteerde in meerdere films en trad op in tv-shows, en kreeg zelfs een Presidentiële Medaille van Vrijheid door Ronald Reagan uitgereikt.
Zijn genialiteit heeft ons prachtige en perspectiefveranderende quotes, lessen en handreikingen gebracht. Een van zijn meest bekende uitspraken was deze: “De zee houdt ons, zodra deze ons heeft betoverd, voor altijd vast in zijn netten van wereldwonderen” , een denkbeeld dat in de oren van elke duiker of liefhebber van de zee weerklinkt.
Demitri Rebikoff (1921-1997)
Dimitri Rebikoff heeft in 1947 de eerste draagbare elektronische onderwaterlamp ontwikkeld en gemaakt. Hij heeft ook de eerste onderwaterscooters ontwikkeld en gebouwd (in 1952 de Torpille, en later de Pegasus), en zijn prestaties gingen verder met de ontwikkeling van het eerste op afstand bestuurbare onderwatervoertuig (ROV – remotely operated vehicle).
Rebikoff was ook actief lid van de eerste recreatieve aqualung duikclub (Club Alpin Sous Marin), die onderwatercamear’s ontwikkelde voor Jacques Cousteau en andere duikpioniers van die tijd.
Daarnaast schreef en publiceerde Rebikoff door de jaren heen meerdere boeken en artikelen, waaronder in 1952 het boek Exploration Underwater (Exploration Sous-Marin), een jaar voordat Cousteaus baanbrekende film The Silent World uitkwam. Uiteindelijk verhuisde hij naar de VS en werkte hij daar aan verschillende geheime projecten voor de US Navy. Rebikoff werd in 2015 ook postuum opgenomen in de International Scuba Diving Hall of Fame.
Boris Porotov (1930s – heden)
Boris Porotov (afkomstig uit Kazachstan) was in de jaren 1960 in Rusland een autoditactische duiker, in een tijd waarin er nog geen commercieel vervaardigde duikapparatuur of instructiemateriaal beschikbaar was. Hij leerde met vallen en opstaan en was in staat om, met zeer beperkte middelen, anderen te leren duiken. In 1963 begeleidde hij een groep duikers naar de Japanse Zee, en kwam twee jaar later terug om een duikfilm te maken die op tv in de Sovjet Unie te zien was – en daarmee de onderwaterwereld naar een regio bracht waar zeer weinig kennis was over wat zich onder het wateroppervlak bevindt. In 1965 leidde de toewijding van Porotov aan de sport tot het oprichten van de duikclub DIVE, een van de eerste duikclubs in Rusland.
Meer bekend is het feit dat hij in 1969 de monovin heeft bedacht en gemaakt. De komst van de monovin bij het vrijduiken leidde begin jaren 1970 tot het doorbreken van alle wereldrecords bij het vinzwemmen vanwege de verbeterde prestatiemogelijkheden van deze monovin in plaats van twee gewone vinnen.
Zijn vaardigheden als instructeur bij duikwedstrijden leidde voor zijn studenten tot talrijke wereldrecords, en hij werd uiteindelijk benoemd als trainer van de Speciale Onderwaterkrachten van de Sovjet Marine.
Porotov kreeg daarna nog meerdere Sovjet-prijzen voor zijn educatieve werk en in 1991 werden hij en zijn vrouw instructeurs voor de Handicapped Scuba Association (HAS) en openden hun eigen school in de haven van de Zwarte Zee bij Sebastopol.
De duiksport is nog steeds in ontwikkeling, en elk jaar verschijnen er weer nieuwe en baanbrekende apparatuur en uitrustingsonderdelen. Kleine veranderingen hebben ertoe geleid dat onze maskers, vinnen en snorkels steeds zijn verbeterd, waardoor duiken en snorkelen steeds aangenamer en comfortabeler is geworden. Snorkels hebben nu uitblaaskleppen, vinnen kunnen van flexibel materiaal of gespleten zijn, en maskers zijn gemaakt met gehard glas, en houden ons tot op extreme diepte veilig – en het is zelfs mogelijk om de glazen op sterkte te laten maken.
Droogpakken zijn de laatste tijd sterk verbeterd waardoor duiken in koud water een makkie is geworden. Stoere duikers hebben vele jaren lang aanpassingen aan hun droogpak gedaan, en pas sinds kort zijn die verbeteringen voor het grote publiek beschikbaar gemaakt. Een van de meest recente ontwikkelingen in de duiksport is de uitvinding van de LED-lamp, die duikers helpt de intense duisternis van de onderwaterwereld te bellichten.
Al deze nieuwe materialen helpen on meer te duiken, een leven te leiden waar duikgrootheden als Jacques Cousteau ons toe hebben geïnspireerd. Met de voortdurende ontwikkelingen in apparatuur voor onderwaterfotografie en -videografie, komt de onderwaterwereld die ooit zo ver en beangstigend was, nu langzaam maar zeker in ons blikveld. Elk jaar komen er meer duikers mee in aanraking. Omdat er nu miljoenen duikers op de wereld met een duikbrevet zijn, worden er steeds meer duikcentra geopend en duikstekken ontdekt. De duikgemeenschap is elke hoek van de zee aan het verkennen, stukje bij beetje.
Het aardoppervlak bestaat voor 71% uit zee, en meer dan 95% (ja, 95%!) van de onderwaterwereld is nog onontdekt. Deze buitengewone cijfers, gecombineerd met onze ontembare lust naar kennis, zal mensen blijven lokken naar de diepe wateren van de wereld, waarbij we van elke duik meer zullen leren.
Meer weten over de duiksport?
Als je nog geen duikbrevet hebt, begin dan vandaag nog aan jouw online Open Water Diver-brevetcursus. Het is zeer zeker spannend om te lezen over duiken maar het is nog cooler als je het zelf doet. Zodra je een duikbrevet op zak hebt, kun je verdergaan met PADI-vervolgcursussen of een bezoek brengen aan PADI Travel voor meer informatie over duikbestemmingen, duikcentra, duikresorts en liveaboards op de wereld.
Dit blog is oorspronkelijk geschreven door Bridget Pearson en is gepubliceerd in Diviac Magazine.
