เป็นเวลากว่า 100 ล้านปีที่ปลากระเบนได้ใช้ชีวิตอยู่ในมหาสมุทรของเรา ขนาดที่ใหญ่โตและสวยงามของปลากระเบน ทำให้มีนักดำน้ำจำนวนมากที่อยากดำน้ำเคียงข้างพวกมัน นอกจากนี้ยังช่วยให้มั่นใจได้ว่าการดำน้ำกับปลากระเบนจะยังคงอยู่ในอันดับต้น ๆ ของรายการที่นักดำน้ำอยากทำ!
แต่มีคำถามหนึ่งที่ถูกถามซ้ำแล้วซ้ำเล่า นั่นคือ ”ปลากระเบนอันตรายหรือไม่” อุบัติเหตุอันน่าสลดใจของพิธีกรทางโทรทัศน์ สตีฟ เออร์วิน ทำให้หลายคนตั้งคำถามถึงความปลอดภัยในการดำน้ำกับปลากระเบน มีเหตุผลที่ต้องกลัวพวกมันหรือไม่? ลองมาไขความลับและค้นหาความจริงไปด้วยกัน!
มีอุบัติเหตุมากมายที่เกิดจากปลากระเบนจริงหรือ?
ตำนาน : มีผู้คนมากมายที่ถูกทำร้ายโดยปลากระเบน
ความจริง : มีเพียง 17 คนจากทั่วโลก ที่เสียชีวิตด้วยสาเหตุจากปลากระเบน!
ลองมาดูความจริงในมุมมองอื่น :
- วัวฆ่าคนโดยเฉลี่ย 20 คนต่อปี โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกาเท่านั้น
- ผึ้งฆ่าคนโดยเฉลี่ย 100 คนต่อปี โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกาเท่านั้น
ตามสถิติแล้ว คุณมีโอกาสถูกตู้ขายของอัตโนมัติล้มทับคุณตายมากกว่าโดยปลากระเบนเชียวนะ!
ดังนั้นปลากระเบนเป็นอันตรายจริงหรือ? อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นกับมนุษย์นั้นเกิดขึ้นได้ยากมาก โดยมีผู้เสียชีวิตเพียงสองคนในออสเตรเลียตั้งแต่ปี 1945 และสถิตินี้รวมถึงอุบัติเหตุอันน่าสลดใจที่เกี่ยวข้องกับ Steve Irwin ด้วย
อุบัติเหตุเกิดจากปลากระเบนหรือความผิดพลาดของมนุษย์?
ตำนาน : ปลากระเบนจะว่ายเข้าหามนุษย์เพื่อทำร้าย
ความจริง : ปลากระเบนไม่ได้เป็นปลาที่มีความดุร้ายตามธรรมชาติของมัน
มีคนแนะนำว่าปลากระเบนที่ฆ่า Steve Irwin เชื่อว่าปลากระเบนคิดว่าลักษณะของ Steve เหมือนกับฉลามเสือ ทฤษฎีนี้ได้รับการตรวจสอบโดยช่างภาพ Justin Lyons ซึ่งอยู่กับ Steve Irwin ในขณะที่เกิดอุบัติเหตุ ลียงกล่าวว่า “มันอาจจะคิดว่าเงาของสตีฟคือฉลามเสือที่กินมันเป็นประจำ มันจึงเริ่มโจมตีเขา”
Are Stingrays Dangerous?
ตำนาน : ปลากกระเบนช่างเป็นปลาที่อันตราย
ความจริง : ปลากระเบนค่อนข้างเชื่อง และเราควรให้ความเคารพในการเยี่ยมชมมัน
เฉพาะเมื่อปลากระเบนรู้สึกว่าถูกคุกคามเท่านั้น ที่นักดำน้ำควรกังวล ปลากระเบนมีหนามอยู่เพื่อจุดประสงค์เดียว และจุดประสงค์นั้นก็คือการป้องกันตัว ปลากระเบนจะใช้หนามเป็นอาวุธเพื่อต่อสู้กับผู้คุกคามหรือผู้ล่าเช่นฉลาม เป็นต้น
สิ่งที่ควรทำ เมื่อดำน้ำกับปลากระเบน?
● หากการเดินลงไปในน้ำที่คุณรู้ว่ามีปลากระเบนอาศัยอยู่ คุณควรทำ ‘Stingray Shuffle’ หรือคือการเลื่อนเท้าของคุณไปตามพื้นทรายทีละนิดๆ เพราะจะเป็นการเตือนให้กระเบนรู้ตัว และให้เวลาพวกมันว่ายออกไป ซึ่งปลากระเบนมักอาศัยอยู่ในหาดน้ำตื้น และเราจึงต้องพยายามเตือนพวกมันให้รู้ว่าเรากำลังเข้าไปนั่นเอง
● หากคุณพบเห็นปลากระเบนขณะดำน้ำลึกอย่าเข้าไปใกล้มันอย่างรวดเร็ว ให้เข้าใกล้ปลากระเบนช้าๆ และหลีกเลี่ยงสัญญาณรบกวนหรือการถ่ายภาพโดยใช้แฟลชมากเกินไป คุณต้องจำไว้ว่าคุณกำลังเข้าสู่อาณาเขตของพวกมัน คุณควรพยายามรักษาระยะห่างจากปลากระเบนอย่างน้อย 3 เมตรตลอดเวลา
● อย่าลืมว่าเราไม่ควรไปจับตัวของปลากระเบนขณะดำน้ำ
ช่วยกันอนุรักษ์ปลากระเบน
เป้าหมายหลักของการศึกษาพฤติกรรมปลากระเบน คือการหักล้างการเข้าใจผิดๆ ทำให้คนทั่วไปมีความกังวลมากขึ้นเรื่อยๆ ที่การเสียชีวิตของ Steve Irwin ในปี 2549 ยังคงสร้างความหวาดกลัวต่อปลากระเบนไปทั่วโลก ซึ่งเป็นความกลัวที่ไม่ยุติธรรมกับเจ้าปลากระเบนเท่าใดนัก
การจับปลามากเกินไป การลดลงของแหล่งที่อยู่อาศัย และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทำให้ปลากระเบนเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ปัจจุบัน ปลากระเบน 107 สายพันธุ์ ถูกจัดอยู่ในประเภท “ถูกคุกคาม”
ปลากระเบนมีอยู่ในระบบนิเวศน์ทางทะเลส่วนใหญ่ทั่วโลกและมีบทบาทสำคัญในการรักษาสุขภาพและการทำงานของระบบนิเวศน์ของทะเลอีกด้วย
ในฐานะที่เราเป็น PADI scuba divers และเป็นตัวอย่างที่ดีของนักดนำน้ำ เราควรที่จะ:
- เป็นตัวอย่างและให้ความรู้เพื่อนๆนักดำน้ำ ถึงความสำคัญและการเคารพในการเยี่ยมชมมัน
- แสดงให้เพื่อนๆนักดำน้ำปฏิบัติตัวอย่างเหมาะสมเมื่อจำเป็นต้องมีปฏิสัมพันธ์กับเจ้าปลากระเบน
- ทำให้นักดำน้ำคนอื่นตระหนัก (AWARE) ถึงวิธีการส่งเสริม รวมถึงการอนุรักษ์ท้องทะเล และให้ความรู้กับเพื่อนๆคนอื่นเกี่ยวกับวิธีการเป็นดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม
และเมื่อเราทำอย่างต่อเนื่อง ก็จะมีนักดำน้ำมากขึ้นที่เข้าใจและมองว่าปลากระเบนสวยงามโดยที่ไม่กลัวมันมากนัก
บทความนี้เขียนโดย Sophie Keningale
Sophie Keningale ทำงานอย่างหนักเพื่อแบ่งปันความหลงใหลในการดำน้ำผ่านโพสต์ในบล็อกของเธอ และหวังว่าจะให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์สำหรับนักดำน้ำ Sophie เป็นเจ้าของ Leagues Ahead Diving ใน Gran Canaria ร่วมกับผู้ร่วมงานของเธอได้แก่ James