Duiken kan een leuke, ontspannende activiteit zijn maar aan duiken zijn ook gezondheidsrisico’s verbonden. Als gebrevetteerde duikers hebben we geleerd wat we voorafgaand en na een duik moeten doen. Het is echter net zo belangrijk om eraan te denken wat je na een duik juist niet moet doen. Dat geldt niet alleen voor beginnende duikers. Ook veel doorgewinterde duikers kennen of herinneren zich deze feiten niet.
Het plannen van een duik vereist aardig wat voorbereiding, waarbij veel veiligheidsaspecten komen kijken die je voorafgaand aan de duik moet nalopen. Dit proces wordt tijdens de cursus PADI Open Water Diver vele malen uitgelegd en geoefend. De veiligheidsoverwegingen die je echter na je duik in acht moet nemen worden niet in de vorm van een checklist gepresenteerd. Veel duikers herinneren zich wellicht niet wat ze na het duiken niet moeten doen.
In deze blog lopen we enkele belangrijke punten na over wat je na het duiken moet laten. Lees verder over de 10 dingen die je direct na jouw volgende onderwateravontuur niet moet doen!
Inhoudsopgave
- Vliegen na het duiken
- Bergbeklimmen of in de bergen rijden
- Ziplinen na het duiken
- Diepe weefselmassage
- Ontspannen in een hot tub of onder de hete douche
- Overmatig drankgebruik
- Freediven na het duiken
- Fysieke inspanning na het duiken
- Je oppervlakte-interval overslaan
- Geen acht slaan op je lichaam
- Wat moet je na het duiken wel doen?
- Ga van start met je volgende duikavontuur
1. Vliegen na het duiken
Een van de bekendste risico’s voor duikers is vliegen na het duiken. Dit onderwerp komt in de duikwereld regelmatig naar voren, aangezien duikers hun vakantie volledig willen benutten en zoveel mogelijk van de tijd als duiktijd willen benutten.
De belangrijkste reden waarom duikers vlak na het duiken niet moeten gaan vliegen, is de druk in de cabine van het vliegtuig. De luchtdruk in de cabine wordt lager naarmate het vliegtuig op grotere hoogte gaat vliegen. Als je vlak na je duik het vliegtuig in stapt, resulteert de toenemende hoogte in een verlaging van de druk, wat gelijk staat aan een snelle opstijging tijdens de duik.
Hoe langer en hoe dieper je duikt, des te meer stikstof er in je bloed en je weefsels wordt opgenomen. Zodra je terug bent aan de oppervlakte, is de omgevingsdruk minder en verandert de stikstof in gasbelletjes, wat in het lichaam zeer gevaarlijk kan zijn.
Decomprimeren moet langzaam gebeuren, zodat de stikstof veilig via de longen het lichaam kan verlaten. Als je te snel opstijgt, kan de stikstof belletjes in je bloed of in de weefsels gaan vormen, wat pijnlijk kan zijn en mogelijk tot fataal letsel kan leiden. Het gevolg van deze omstandigheid staat bekend als decompressieziekte.
Door de juiste wachttijd aan te houden voordat je gaat vliegen, zorg je ervoor dat de hoeveelheid stikstof in je lichaam is afgenomen. Als algemene aanbeveling geldt: houd ongeacht de soort duiken die je hebt gemaakt een oppervlakte-interval van 24 uur aan voordat je gaat vliegen. Deze regel is van toepassing op alle soorten duiken en voegt voor de veiligheid en ter geruststelling extra tijd toe.
Richtlijnen voor vliegen na het duiken van Divers Alert Network (DAN)
De volgende DAN-richtlijnen zijn van toepassing op duiken met perslucht gevolgd door een vliegreis tot een hoogte van 610 tot 2.438 meter (2.000 tot 8.000 voet) voor duikers die geen symptomen van decompressieziekte vertonen:
- Voor een enkele niet-decompressieduik: wacht ten minste 12 uur voordat je gaat vliegen
- Na meerdere duiken per dag of meerdere dagen duiken: wacht ten minste 18 uur voordat je gaat vliegen
- Voor duiken waarbij een decompressiestop is vereist: wacht ten minste 24 uur voordat je gaat vliegen
Daarnaast moet je langer wachten als dat zo wordt aangegeven door de no-fly-tijd op je duikcomputer. Om het zekere voor het onzekere te nemen, plannen veel duikers een oppervlakte-interval in van 24 uur ongeacht de soort duiken die ze hebben gemaakt, en die tijd besteden ze dan aan uitrusten of het bezoeken van bezienswaardigheden aan land. Lees vooral verder om je bewust te zijn van andere activiteiten die je direct na het duiken beter achterwege kunt laten.
2. Bergbeklimmen of in de bergen rijden
Het kan zijn dat je verrast wordt om te ontdekken dat je bij het rijden of lopen in de bergen naar een bergtop van 3.048 meter (10.000 voet) dezelfde risico’s op decompressieziekte loopt als wanneer je gaat vliegen. De luchtdruk in de cabine van een doorsnee vliegtuig is gelijk aan die op een hoogte van 1800–2400 meter (6000–8000 voet) boven zeeniveau. Als zo’n gesimuleerde hoogte voor jou risico op decompressieziekte betekent, dan is een verblijf op zo’n werkelijke hoogte uiteraard ook risicovol. Dat gezegd hebbende, mensen duiken ook op hoogte en daarbij moet je speciale duiktabellen gebruiken. Dit soort duiken wordt bergmeerduiken genoemd.
Je moet de eerste 24 uur na een duik niet gaan bergbeklimmen. Als je van plan bent om tijdens je vakantie zowel te gaan bergbeklimmen als duiken, ga dan eerst bergbeklimmen om een mogelijk risico op decompressieziekte te beperken. Het is beter om eerst te gaan bergbeklimmen en daarna pas te gaan duiken, en dat is gezien van het beperken van het risico op decompressieziekte een makkelijke oplossing. Wees je bewust van andere factoren die van invloed kunnen zijn op je gesteldheid om te gaan duiken, zoals inspanning en vermoeidheid. Zorg er daarom voor dat je na het klimmen of wandelen in de bergen voldoende uitrust en hydrateert voordat je gaat duiken.
En als jouw terugreis naar huis ook betekent dat je in de bergen gaat rijden, dan moet je een voldoende ruim oppervlakte-interval aanhouden om het risico op decompressieziekte te beperken (ga uit van 24 uur), of kies een alternatieve route.
3. Ziplinen na het duiken
Ziplinen als activiteit is op zich prima. Waar het om gaat is als je hiervoor na het duiken op hoogte verblijft. Het wordt aanbevolen om te controleren op welke hoogte het ziplinen plaatsheeft voordat je gaat boeken.
Ziplinen vindt meestal plaats op een berg of op een locatie op hoogte en moet vanwege die hoogte tot 24 uur na een duik worden vermeden. Dit helpt het risico op decompressieziekte te beperken, waardoor je zorgeloos aan je zipline-activiteit kunt beginnen.
Andere actiteiten op hoogte die tot 24 uur na het duiken moeten worden vermeden
- Parachutespringen of skydiven
- Paragliding
- Parasailing
- Skiën of snowboarden
- Een ballonvaart maken
We raden altijd aan om informatie in te winnen bij personen die bekend zijn met de bestemming en de hoogte ter plaatse. Je kunt het beste contact opnemen met een plaatselijk PADI-duikcentrum en vragen naar andere activiteiten die je veilig na het duiken kunt ondernemen, ter ontspanning, lokaal voedsel of evenementen.
4. Diepe weefselmassage
Wat? Geen massage? Relax. Blijf gewoon doorgaan met ademhalen. Hier volgt het goede nieuws, volgens het Divers Alert Network (DAN): “Massage kan niet met zekerheid in verband worden gebracht met … gevallen van decompressieziekte”. Deskundigen waarschuwen dat er voorzichtig omgegaan moet worden met diepe weefselmassage maar dat een zachte, ontspannende massage waarschijnlijk prima is. De twee grootste bezwaren tegen diepe weefselmassage zijn:
- Meer bloedcirculatie kan waarschijnlijk leiden tot het vormen van belletjes
- Spierpijn kan leiden tot verkeerde diagnose (of uitgestelde diagnose) van decompressieziekte
Het advies is om ten minste 12 uur na het duiken geen diepe weefselmassage te ondergaan.
5. Ontspannen in een hot tub of onder de hete douche
Zodra het lichaam opwarmt en de bloedsomloop verbetert, is er ook een verhoogde kans op het vormen van belletjes. Volgens Divers Alert Network (DAN):
“Aangezien de oplosbaarheid van gassen omgekeerd evenredig is aan temperatuur, houden weefsels minder gassen in oplossing als ze opwarmen. Aanzienlijke opwarming van weefsels kan de vorming van belletjes versnellen.”
Als je direct na een duik onder een hete douche of in een hot tub springt – vooral na een koude duik – gebeurt het opwarmen van weefsels eerder dan dat de bloedsomloop toeneemt. In dit geval kunnen zich eerder belletjes vormen dan dat de bloedsomloop die zonder schade kan verwijderen, waardoor een hoger risico op decompressieziekte ontstaat.
De aanbevelingen voor het beperken van dit risico zijn:
- Wacht 30 minuten voordat je onder een hete douche gaat staan of in een hot tub stapt, zodat je lichaam langzaam kan opwarmen
- Verlaag de temperatuur van je douche of de hot tub zodat je lichaam niet zo’n snelle toename van warmte ervaart
6. Overmatig drankgebruik
Je bent je er nu zeker van bewust dat je lichaam enige tijd nodig heeft om zich te ontdoen van de stikstof die in je bloed en weefsels zat opgelost. Alles wat dit proces van verwijdering van stikstof uit het lichaam onderbreekt, moet worden voorkomen. Als je jezelf te buiten gaat aan het drinken van alcohol, zal je lichaam sneller dehydrateren en dehydratatie (uitdroging) verhoogt het risico op decompressieziekte.
Daarnaast wordt het moeilijk om de symptomen van decompressieziekte te herkennen als je na het duiken bent gaan drinken en onder invloed bent. Als je de symptomen niet snel herkent, kan het ernstige gevolgen hebben.
Het is beter om duikreizen en gebruik van alcohol niet te vermengen. Maar als je na een duik alcohol wilt drinken, wacht dan een paar uren en zorg vooraf aan vochtinname.
7. Freediven na het duiken
Oplossing van stikstof levert voor een doorsnee snorkelduik naar zeer geringe diepte geen groot bezwaar op. Maar het kan voor freedivers die ook duiker zijn wel een potentiële zorg zijn. Jouw risico op decompressieziekte kan toenemen als je na een duik gaat freediven. Volgens het Divers Alert Network (DAN) is dat om twee redenen:
- De fysieke inspanning van freediving kan het vormen van belletjes in je lichaam doen toenemen.
- Belletjes die al door het duiken in je lichaam aanwezig zijn, kunnen door de waterdruk krimpen en in de slagaders terechtkomen.
Afhankelijk van de diepte en de duur van je duiken, wil je wellicht een langer oppervlakte-interval aanhouden voordat je na een duik gaat freediven. Als je naast duiker ook freediver bent, dan zul je merken dat in de freediving-wereld veelal ook de richtlijnen voor vliegen na het duiken worden toegepast:
- Wacht 12 uur na een enkele duik zonder decompressiestops voordat je gaat freediven
- Wacht 18 uur na meerdere duiken zonder decompressiestops of na meerdere dagen duiken
- Wacht 24 uur na een duik waarbij een decompressiestop vereist is
- Wacht langer als dat op de no-fly-tijd op je duikcomputer wordt aangegeven.
Als algemene regel wordt aangeraden om ongeacht wat voor soort duiken je hebt gemaakt, 24 uur te wachten voordat je gaat freediven. Deze regel is van toepassing op alle soorten duiken en voegt voor de veiligheid en ter geruststelling extra tijd toe.
8. Fysieke inspanning na het duiken
Nog een belangrijke regel voor duikers is om fysieke inspanning na het duiken te vermijden. Fysieke inspanning na het duiken – vooral inspanning waarbij zware inspanning van spieren, gewrichten of waarbij sprake is van snelle beweging van de ledematen – kan de vorming van belletjes in het lichaam vergroten, wat het risico op decompressieziekte kan verhogen. Voorbeelden van inspanning zijn:
- Trainen met gewichten in de sportschool
- Zwemmen en hardlopen na het duiken
- Sporten zoals beachvolleybal of voetballen
- En zelfs energiek dansen!
Volgens Divers Alert Network (DAN), is de heersende opvatting onder wetenschappers om ten minste 4 tot 6 uur te wachten voordat je na het duiken fysieke inspanning gaat leveren. Voorheen was de richtlijn hiervoor 24 uur maar die wordt nu als inefficiënt beschouwd. Uiteraard geldt dat, net als bij vele andere activiteiten op dit overzicht, hoe langer het duurt voordat je na het duiken inspanning levert, des te kleiner het risico wordt op decompressieziekte.
9. Je oppervlakte-interval overslaan
Duiken is zeer zeker verslavend. Nadat je bent teruggekeerd van een duik waarbij je omringd was door prachtig onderwaterleven zoals manta’s, haaien, of speelse zeeleeuwen, kan het heel verleidelijk zijn om meteen weer te water te springen voor een tweede (of derde, of vierde…) duik.
Over je oppervlakte-interval valt echter niet te onderhandelen. Na een duik heb je nog stikstof in je lichaam, en het duurt even voordat dit tot een niveau is verminderd dat je weer veilig een duik kunt gaan maken. Hoe lang je moet wachten hangt af van de diepte en de duur van de duik die je daarvoor hebt gemaakt, en ook van wat je vervolgens van plan bent. In ieder geval vergroot duiken zonder het verplichte oppervlakte-interval aan te houden het risico op decompressieziekte.
Bovendien is het houden van een oppervlakte-interval een perfecte gelegenheid om locaties boven water te bezoeken, verhalen uit te wisselen met je duikbuddy’s, en van wat broodnodige rust en ontspanning te genieten voordat je weer te water gaat.
10. Geen acht slaan op je lichaam
Na het duiken moet je goed op signalen van je lichaam letten en daar op de juiste manier op reageren. Bepaalde tekenen en symptomen kunnen wijzen op een ernstig gezondheidsprobleem, en die moet je niet ontkennen. Als je bijvoorbeeld na een duik last krijgt van huiduitslag, gevoelloosheid, kortademigheid of duizeligheid, dan kan dat wijzen op decompressieziekte. Als je na het duiken last hebt van oorpijn, dan het dat een teken zijn van barotrauma in het middenoor of van een infectie.
Sommige tekenen en symptomen van decompressieziekte kunnen verward worden met andere omstandigheden. Bijvoorbeeld:
- Een rode huid kan er hetzelfde uitzien als zonnebrand
- Hoofdpijn na het duiken kan aanvoelen als uitdroging
- Misselijkheid kan het gevolg zijn van zeeziekte
- Vermoeidheid kan worden aangezien als gewoon moe zijn na een lange dag
Wellicht hoef je je nergens zorgen om te maken en is het gewoon een kwestie van uitrusten en vocht innemen – maar negeer nooit de signalen die je eigen lichaam je geeft. Als iets niet goed voelt, bespreek dat dan met je duikbuddy of met je duikgids, en overweeg advies in te winnen bij een medische onderlegd persoon.
Wat moet je na het duiken wel doen?
Hoewel die misschien lijkt op een lange lijst van dingen die je vooral niet moet doen, er is ook hele massa aan dingen die je wel kunt doen!
- Verken de omgeving (zolang het niet op hoogte is), ontmoet andere mensen, en doop jezelf onder in de cultuur
- Loop je spullen na en spoel je duikuitrusting schoon
- Ga een film kijken of lees een boek die over de zee gaat, of beleef een virtueel avontuur
- Ga op zoek naar je volgende duikvakantie
- Log je duiken
- Neem de tijd om te reflecteren of doe aan meditatie voor meer innerlijke rust
- Blader door je foto’s en deel ze op social media
- Ga winkelen
- Zorg voor voldoende vochtinname en eet gezond voedsel
- Start je volgende duikcursus met PADI eLearning
- …Hang gewoon wat rond met je vrienden, benen languit, en relaxen!
Ga van start met je volgende duikavontuur
Als je nog geen duikbrevet hebt, vraag je je misschien af of duiken een ongezonde hobby is. In feite is dat geenszins de waarheid. Als je het op de juiste manier doet, is duiken een sport met uitstekende veiligheidscijfers en kan zeker een bijdrage leveren aan je fysieke gesteldheid, mentale gezondheid, en sociale contacten. En een duikbrevet behalen kan je zelfverzekerdheid en vaardigheden vergroten – ook boven water! Dus als je er klaar voor bent om plezier te halen uit deze voordelen, begin dan aan je cursus PADI Open Water Diver en leer Puur te Leven (#LiveUnfiltered).
Meer over dit onderwerp:
- Wat moet je doen als je denkt dat je duikbuddy deco heeft
- Dieper duiken – Vijf redenen waarom je goede training nodig hebt voordat je diep gaat duiken
- Stikstofnarcose: Wat Duikers Moeten Weten
- Duiken en Antidepressiva
- Zwangerschap en Duiken Wat Je Moet Weten
- Duizeligheid en overgeven tijdens de duik